Hoạt động sắp xếp lại nhà đất được thực hiện liên tục cả trước và sau Luật Đất đai 2013. Đến nay, khi Luật Quản lý, sử dụng tài sản công đi vào cuộc sống, việc sắp xếp lại nhà đất công đã đi vào nề nếp.
Các bộ, ngành, địa phương đã khẩn trương hoàn thành việc phê duyệt phương án sắp xếp, đồng thời xử lý dứt điểm các vi phạm, tồn tại phát hiện qua quá trình tổ chức thực hiện.
Sắp xếp lại nhà đất theo quy hoạch
Chính phủ đã quy định trách nhiệm, quy trình tổ chức thực hiện và phân công, phân cấp rõ ràng ở trung ương và địa phương trong sắp xếp nhà đất công. Đến nay, theo báo cáo của Bộ Tài chính, ở trung ương đã phê duyệt phương án sắp xếp, xử lý 10.359 cơ sở, nhà đất của 38 bộ, ngành, cơ quan. Trong đó: giữ lại tiếp tục sử dụng 9.411 cơ sở theo đúng quy hoạch; điều chuyển 561 cơ sở từ nơi không còn nhu cầu sang nơi có nhu cầu sử dụng; chuyển giao về địa phương 138 cơ sở; tạm giữ để tiếp tục xử lý 79 cơ sở; bán tài sản trên đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất 51 cơ sở; thu hồi 10 cơ sở; chuyển mục đích sử dụng đất 5 cơ sở.
Đối với cơ sở nhà, đất do địa phương quản lý, theo báo cáo của 36 địa phương, kết quả từ ngày 8/3/2007 đến nay, đã phê duyệt 71.589 cơ sở nhà, đất. Trong đó: giữ lại tiếp tục sử dụng 68.144 cơ sở; bán tài sản trên đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất 843 cơ sở; điều chuyển 813 cơ sở; thu hồi 243 cơ sở; chuyển giao về địa phương 136 cơ sở; tạm giữ để tiếp tục xử lý 38 cơ sở.
Đối với việc di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, không phù hợp quy hoạch, từ năm 2010, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 86/2010/QĐ-TTg về quy chế tài chính phục vụ việc di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường và các cơ sở phải di dời theo quy hoạch xây dựng đô thị. Việc di dời đặt ra yêu cầu phải sử dụng quỹ đất sau di dời theo đúng quy hoạch.
Đối với việc sử dụng đất của doanh nghiệp cổ phần hóa, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị định, quy định cụ thể về rà soát, lập và phê duyệt phương án sử dụng đất, về xử lý đất đai khi cổ phần hóa, xác định giá trị quyền sử dụng đất đưa vào doanh nghiệp cổ phần, cho doanh nghiệp cổ phần thuê đất và trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày đăng ký kinh doanh phải hoàn thành thủ tục giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận theo quy định…
Sẽ sửa đổi quy định để quản lý nhà đất chặt chẽ, hiệu quả hơn
Tuy nhiên, cũng theo Bộ Tài chính, trong quá trình thực hiện đã phát sinh một số bất cập, như việc di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường còn chậm. Một số cơ sở sau di dời được sử dụng quỹ đất này để đầu tư xây dựng các dự án nhà ở, trung tâm thương mại, văn phòng nên chưa giải quyết được việc giảm tải áp lực về tập trung đông dân cư khu vực nội thành, việc sử dụng quỹ đất sau di dời này còn hạn chế. Để khắc phục tình trạng này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 167/2017/NĐ-CP hướng dẫn cụ thể về sắp xếp lại, xử lý tài sản công.
Theo ông Nguyễn Tân Thịnh – Phó Cục trưởng Cục Quản lý công sản, Bộ Tài chính, qua hơn 1 năm thực hiện, Nghị định số 167/2017/NĐ-CP là khung pháp lý quan trọng để các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chủ động rà soát, thực hiện sắp xếp lại việc quản lý, sử dụng nhà, đất hướng đến mục tiêu kỷ cương, tiết kiệm và đem lại hiệu quả cao hơn. Bên cạnh đó, ý thức trách nhiệm của các ngành, các cấp cũng như cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp trực tiếp sử dụng nhà, đất được Nhà nước giao hoặc cho thuê đã có chuyển biến tích cực, rõ nét. Trình tự, thủ tục thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất cũng đã đảm bảo tính công khai, minh bạch, chặt chẽ, rõ ràng, góp phần cải cách thủ tục hành chính; thẩm quyền, trách nhiệm của các cấp, các ngành cũng như các cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp trực tiếp sử dụng nhà, đất đã được quy định rõ ràng, cụ thể trong quá trình sắp xếp.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quy định trên đã phát sinh những bất cập nên Bộ Tài chính đang dự thảo sửa đổi để trình Chính phủ ký ban hành. Trong đó có một số nội dung dự kiến được quy định rõ hơn, cụ thể như: thẩm quyền quyết định xử lý nhà, đất tại tổ chức chính trị – xã hội; hạch toán tài sản, giá trị tài sản khi thực hiện các quyết định xử lý nhà, đất theo hình thức điều chuyển, thu hồi, chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý; xử lý nhà, đất sau khi thu hồi, chuyển giao về địa phương…
Trong thời gian tới, các cơ quan chức năng tiếp tục hoàn thiện hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu đất đai để quản lý chặt chẽ, hiệu quả hơn; bảo đảm sự quản lý thống nhất từ trung ương đến địa phương trong phân cấp quản lý về đất đai. Đồng thời, hoàn thiện cơ chế, quy định cụ thể trong việc thực hiện phân cấp quản lý đất đai nhằm quản lý chặt chẽ quy hoạch sử dụng đất, thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất đảm bảo sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả.
