(TBKTSG Online) -Những ngày qua, hàng loạt quan chức hoặc cựu quan chức tại TPHCM bị khởi tố hoặc kết luận có sai phạm nghiêm trọng, liên quan đến quy hoạch, giao hay thu hồi đất, đền bù giải tỏa, ký kết các hợp đồng đầu tư, xây dựng với các doanh nghiệp sai quy định, gây thiệt hại và làm thất thoát tài sản của nhà nước hàng ngàn tỉ đồng, ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi hợp pháp của người dân.
Khu phức hợp Madison ở số 15 đường Thi Sách, quận 1, TPHCM có liên quan tới vụ án Vũ Nhôm và nhiều quan chức, cựu quan chức TPHCM. Ảnh: TL.
Những sai phạm của quan chức thường được nhận diện là do thiếu trách nhiệm, hay vì lòng tham, đã cố ý làm trái, nhận hối lộ, mà giao đất cho doanh nghiệp không đúng quy định, không qua đấu thầu, giá quá rẻ, sai quy hoạch… Người nào làm sai, sai như thế nào rồi đây có lẽ sẽ được pháp luật xử lý và công khai. Họ sẽ bị trừng phạt, phải vào tù, bị tịch thu tài sản sai trái… theo quy định tại Bộ luật Hình sự.
Ở một phương diện khác, hẳn không ít người thắc mắc là trong khi hàng loạt quan chức bị mất chức, bị đi tù do giao đất, cho thuê đất, chỉ định thầu các dự án hạ tầng sai quy định, thì doanh nghiệp nhận đất, nhận dự án có liên đới trách nhiệm, có liên quan gì không? Hay họ không bị gì cả, còn Nhà nước, người dân bị thiệt hại thì coi như việc… đã rồi!?
Về nguyên tắc, những vấn đề có liên quan đến việc xử lý và khắc phục, bồi thường thiệt hại (nếu có) từ những hành vi sai phạm, pháp luật đều đã có quy định. Theo đó, đối với những doanh nghiệp đã nhận đất, thực hiện các dự án đầu tư, xây dựng trên đất liên quan đến sai phạm của quan chức, sẽ bị xem xét, xử lý trên hai phương diện: cá nhân và doanh nghiệp.
Đối với cá nhân, sẽ bị xem xét và xử lý về các hành vi như đưa hối lộ, hay yếu tố đồng phạm trong các tội như: “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”; “vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”… quy định tại Bộ luật Hình sự.
Đối với doanh nghiệp, các cơ quan hữu quan của Nhà nước sẽ thanh tra, xác minh, kiểm toán… để đánh giá và kết luận về tính hợp pháp của hồ sơ thầu, hồ sơ giao đất… xem đã đúng pháp luật chưa? có vi phạm quy hoạch không?
Nếu ở mức độ có thể khắc phục, sửa chữa và phù hợp với quy hoạch, thì có thể cho phép doanh nghiệp hoàn tất thủ tục, tiếp tục khai thác, trên cơ sở sẽ truy thu, thu bổ sung… theo đúng giá trị và quy định của pháp luật.
Nếu vi phạm ở mức độ nghiêm trọng, gây thất thoát lớn và không thể khắc phục, thì có thể sẽ bị hủy kết quả giao thầu, kết quả giao đất. Trong trường hợp như vậy, doanh nghiệp phải trả lại tài sản, đất đã được giao (trái luật) cho Nhà nước, nếu đất vẫn còn trống, chưa triển khai dự án. Trường hợp trên đất đã triển khai các công trình xây dựng, thì tùy theo tính chất và mức độ vi phạm có thể bị buộc tháo dỡ một phần hay toàn bộ, hay thậm chí phải hủy bỏ…
Tuy nhiên, không có nghĩa là doanh nghiệp sẽ phải chịu thiệt hại nếu thực sự ngay tình, không có lỗi. Trong mỗi vụ án hình sự, vấn đề trách nhiệm dân sự, đền bù thiệt hại vẫn luôn đặt ra và được giải quyết. Về nguyên tắc, bên có lỗi (sai phạm) phải đền bù thiệt hại. Ví dụ công ty A được giao đất sai, bị buộc phải trả lại đất cho Nhà nước, nhưng nếu cho rằng mình ngay tình và bị thiệt hại, thì có quyền khởi kiện cơ quan hành chính hay quan chức đã làm sai, yêu cầu bồi thường thiệt hại. Luật trách nhiệm bồi thường của nhà nước quy định về vấn đề này.
Nhưng bất luận thế nào, có thể nói sai phạm trong những vụ việc như trên là rất nghiêm trọng, thiệt hại của Nhà nước là rất lớn và rõ ràng. Những gì có thể làm tới đây cũng chỉ là khắc phục, sửa chữa theo kiểu vớt vát phần nào mà thôi.
